Alergia pokarmowa to nieprawidłowa reakcja organizmu, powodująca występowanie różnych objawów klinicznych. Do najczęściej występujących zalicza się zaburzenia:
- żołądkowo-jelitowe (kolki, przewlekłe biegunki, zaparcia),
- skórne (pokrzywki, liszaje),
- układu oddechowego (przewlekły kaszel, nieżyt nosa, astma),
- wstrząs anafilaktyczny.
Objawy zawsze przyjmują tę samą postać i występują po spożyciu pokarmu, na który dana osoba jest uczulona.
Najlepszym rozwiązaniem dla osób cierpiących na alergię pokarmową jest staranne unikanie alergenów. Dla konsumenta, głównym źródłem informacji o obecności alergenów w produktach spożywczych są ich etykiety. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 wymaga, aby każdy ze składników uznanych za alergenny, był deklarowany na opakowaniu produktu. Dodatkowo, informacja ta musi wyraźnie odróżniać ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą innej czcionki, podkreślenia lub koloru tła.
Dzięki poniższej liście 14 najważniejszych pokarmów uznanych za alergeny, konsument może zidentyfikować je w żywności oraz eliminować ze swojego jadłospisu. Co do nich zaliczamy?
- Zboża zawierające gluten (tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe, a także produkty pochodne)
Gluten znajduje się nie tylko w zbożach. Produkty, które mogą być również jego źródłem to: pieczywo (np. chleby, bagietki, bułki), makarony, płatki śniadaniowe (muesli), wyroby piekarskie (drożdżówki, pączki), wyroby ciastkarskie i cukiernicze (herbatniki, krakersy, wafle), a także przekąski, jak chipsy i paluszki. Obecność glutenu stwierdza się również w przetworach mięsnych (wędliny, parówki, konserwy, pasztety), koncentratach spożywczych (zupy i sosy w proszku), w budyniach i kisielach oraz w gotowych do spożycia kluskach śląskich, kopytkach i pyzach.
- Skorupiaki i produkty pochodne
Do skorupiaków należą m.in. krewetki, kraby, homary, langusty i raki. Mogą one stanowić dodatek w azjatyckich potrawach i sałatkach, sosach rybnych czy pastach.
- Jaja i produkty pochodne
Białka jaj, głównie kurzych, są silnym alergenem. Jednak jaja innych ptaków, np. strusia, gęsi, czy kaczki, ze względu na podobieństwo białek do jaj kurzych, również mogą wywoływać reakcje alergiczne. Im mniej przetworzone termicznie białko jaja, tym większy posiada ono potencjał alergizujący. Produkty i przetwory, które mogą stanowić źródło białek jaj to m.in.: lody, desery, ciasta, torty i kremy cukiernicze, makarony, potrawy mączne, jak np. pierogi, kopytka, knedle czy kluski. Ponadto majonezy, sosy, dressingi, potrawy panierowane i gotowe posiłki w słoikach.
- Ryby i produkty pochodne
Potencjalnie wszystkie gatunki ryb mogą wywoływać reakcje alergiczne. Zaleca się, aby osoby uczulone na jeden gatunek ryby, unikały wszystkich pozostałych. Poza spożywaniem ich w czystej postaci, często są składnikiem sałatek, sosów rybnych, past i konserw.
- Orzeszki ziemne (arachidowe, zwane fistaszkami) i produkty pochodne
Są jednym z najsilniejszych alergenów, zdolnych do wywoływania zagrażających życiu reakcji anafilaktycznych. Poza spożywaniem ich w czystej postaci, często znajdują się w słodyczach, czekoladach, masłach orzechowych, mieszankach suszonych owoców, chałwie, dekoracjach cukierniczych, lodach, budyniach czy twarożkach smakowych.
- Soja i produkty pochodne
To roślina strączkowa, chętnie wykorzystywana w produkcji żywności. W potrawach występuje jako białko lub lecytyna sojowa. Poza produktami garmażeryjnymi opartymi o soję, bywa również składnikiem wędlin, pasztetów mięsnych i sojowych, margaryn, niektórych gatunków pieczywa, potraw wegetariańskich, czekolad i wyrobów czekoladowych, a także mleczarskich, jak np. twarożki, jogurty, czy śmietanki i napoje sojowe.
- Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą)
Białka mleka krowiego są główną przyczyną alergii. Dokucza ona przede wszystkim niemowlętom i małym dzieciom. Oprócz mleka w czystej formie (tj. prosto od krowy, pasteryzowane, sterylizowane, UHT), alergeny występują też w postaci przetworów, jak: mleka smakowe, jogurty, śmietany, sery, masło, lody, pieczywo cukiernicze, słodycze, sosy, kaszki instant.
- Orzechy, migdały, orzechy laskowe, orzechy włoskie, orzechy nerkowca, orzeszki pekan, orzechy brazylijskie, pistacje/orzechy pistacjowe, orzechy makadamia lub orzechy Queensland
Mimo, że ich potencjał alergizujący uważany jest za mniejszy niż orzeszków ziemnych, zaleca się, aby osoby uczulone unikały wszystkich orzechów. Zastosowanie ich jest podobne jak fistaszków.
- Seler i produkty pochodne
Należy do najczęściej uczulających warzyw. Właściwości alergenne posiadają wszystkie jego części, tj. korzeń, łodyga i liście. Stosowany jako przyprawa, może występować w sałatkach, kostkach rosołowych, pasztetach, przetworzonych produktach mięsnych i daniach gotowych.
- Gorczyca i produkty pochodne
To popularna przyprawa, stosowana m.in. w produkcji musztardy. Stanowi składnik mieszanek przyprawowych, marynat, sosów i zup w proszku.
- Nasiona sezamu i produkty pochodne
Popularne jako dodatek do deserów, z nich wytwarza się chałwę, pastę tahini, sezamki czy mleko sezamowe. W formie nasion mogą być składnikiem panierek, sałatek czy farszów, dodawane są również do sushi.
- Dwutlenek siarki (SO2) i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/litr w przeliczeniu na całkowitą zawartość SO2
Zawarte w licznych środkach spożywczych jako substancje konserwujące, zapobiegające rozwojowi drobnoustrojów, szczególnie pleśni, bakterii octowych i mlekowych. Wykorzystywane są głównie w winiarstwie, ale również w suszonych owocach (morele, ananasy, żurawina) i warzywach (puree ziemniaczane w proszku, białe warzywa z naturalną tendencją do ciemnienia, pomidory).
- Łubin i produkty pochodne
To roślina strączkowa, którą dodaje się do różnych gatunków mąki, jako wypełniacz w niektórych produktach (zupy), jako zamiennik soi w produktach wegetariańskich lub składnik batonów energetycznych dla sportowców.
- Mięczaki i produkty pochodne
Zaliczane do tej grupy małże, przegrzebki, ostrygi, ślimaki, czy ośmiornice, mogą stanowić odrębne danie. Poza tym spotykane są w sałatkach, sosach i pastach rybnych.
W swojej najłagodniejszej formie, alergia pokarmowa najczęściej wywołuje lekki obrzęk warg, jamy ustnej czy zmiany skórne. W najcięższej postaci powoduje wstrząs anafilaktyczny. Aby ochronić się przed tego rodzaju doświadczeniami, należy zachowywać czujność, łącząc przemyślane zakupy i czytanie składu produktów na ich etykietach.
Źródła:
Książka: Alergie pokarmowe (autorzy: Miroslaw jarosz, Jan Dzieniszewski, wyd. Instytut Żywności i Żywienia, 2004)
https://www.odetchnijspokojnie.pl/14-najpopularniejszych-alergenow-pokarmowych/
